添加的内容 删除的内容
小无编辑摘要 |
(→使用状况: // Edit via Wikiplus) |
||
(未显示3个用户的7个中间版本) | |||
第1行: | 第1行: | ||
{{RCL}} |
{{RCL}} |
||
''' |
'''国语罗马字'''是一套[[官话]][[汉字拉丁化]]方案,曾是台湾当局指定标準。它和[[通字方案]]一样使用复杂的拼写规则来标示[[声调]],不像其他方案要用到[[调号]]或数字。 |
||
因 |
因为以拼写来标调,国语罗马字的拼音中不少字母也用来标示声调,而不代表实际的音节。例如[[汉语拼音]]和[[威妥玛拼音]]的ai,在国语罗马字可写成''ai''、''air''、''ae'',或''ay''(分别表示国语的四声)。这里的''r''不发声,仅标示阳平声。但阳平声不一定以''r''代表,就像国语罗马字的''iou''、''you''、''yeou'',或''yow'',对应汉语拼音和威玛拼法的''you''。繁瑣的规则使国语罗马字不便学习与运用,因而一直无法普及于社会大众。但国语罗马字不需特殊符号或数字便可标调,使以国语罗马字做拼音的文字相对来说可读性高出许多。 |
||
== |
== 历史 == |
||
由[[林 |
由[[林语堂]]倡议,[[赵元任]]作主要研究,从1925年到1926年获[[国语推行委员会]]协助,1928年9月26日由[[国民政府大学院]]公布。它与当时已流行的[[注音符号]]并存,其后于1940年易名为“译音符号”;林语堂还另提出简化版,即“林语堂式”<ref>{{cite journal |title=看了“修订国语注音符号第二式”以后 |author=[[周有光]] |journal=《文字改革》 |volume= |issue=6 | publisher= |pages= |url=|date=1984 |language=}}<!--http://www.360docs.net/doc/info-d9213e88d0d233d4b14e69b3.html--></ref>。1986年1月,台湾当局文字管理部门将“林语堂式”修改为[[注音二式]],以取代“国语罗马字”。 |
||
== 音 |
== 音节拼写特点 == |
||
=== |
=== 声母 === |
||
{| class=wikitable style="text-align:center;" |
{| class=wikitable style="text-align:center;" |
||
!rowspan=2 colspan=2| !!colspan=2|[[ |
!rowspan=2 colspan=2| !!colspan=2|[[双唇音]]!!colspan=2|[[唇齿音]]!!colspan=2|[[齿齦音]]!!colspan=2|[[卷舌音]] |
||
![[齦顎音]]!![[硬顎音]]!!colspan=2|[[軟顎音]] |
![[齦顎音]]!![[硬顎音]]!!colspan=2|[[軟顎音]] |
||
|- |
|- |
||
第17行: | 第17行: | ||
|- |
|- |
||
!colspan=2|[[鼻音 (辅音)|鼻音]] |
!colspan=2|[[鼻音 (辅音)|鼻音]] |
||
| ||[[ |
| ||[[双唇鼻音|<big>'''m'''</big> [m]]]<br>ㄇ m|| || || ||[[齿齦鼻音|<big>'''n'''</big> [n]]]<br>ㄋ n|| || || |
||
|[[硬顎鼻音|<big>'''gn'''</big> [ɲ]]]<br>ㄬ|| ||[[軟顎鼻音|<big>'''ng'''</big> [ŋ]]]<br>ㄫ |
|[[硬顎鼻音|<big>'''gn'''</big> [ɲ]]]<br>ㄬ|| ||[[軟顎鼻音|<big>'''ng'''</big> [ŋ]]]<br>ㄫ |
||
|- |
|- |
||
!rowspan=2|[[塞音]]||[[送 |
!rowspan=2|[[塞音]]||[[送气|不送气]] |
||
|[[清 |
|[[清双唇塞音|<big>'''b'''</big> [p]]]<br>ㄅ b|| || || ||[[清齿齦塞音|<big>'''d'''</big> [t]]]<br>ㄉ d|| || || || || |
||
|[[清軟顎塞音|<big>'''g'''</big> [k]]]<br>ㄍ g|| |
|[[清軟顎塞音|<big>'''g'''</big> [k]]]<br>ㄍ g|| |
||
|- |
|- |
||
![[送 |
![[送气]] |
||
|[[清 |
|[[清双唇塞音|<big>'''p'''</big> [pʰ]]]<br>ㄆ p|| || || ||[[清齿齦塞音|<big>'''t'''</big> [tʰ]]]<br>ㄊ t|| || || || || |
||
|[[清軟顎塞音|<big>'''k'''</big> [kʰ]]]<br>ㄎ k|| |
|[[清軟顎塞音|<big>'''k'''</big> [kʰ]]]<br>ㄎ k|| |
||
|- |
|- |
||
!rowspan=2|[[塞擦音]]!![[送 |
!rowspan=2|[[塞擦音]]!![[送气|不送气]] |
||
| || || || ||[[清 |
| || || || ||[[清齿齦塞擦音|<big>'''tz'''</big> [ʦ]]]<br>ㄗ z|| ||[[清卷舌塞擦音|<big>'''j'''</big> [ʈʂ]]]<br>ㄓ zh|| |
||
|[[清齦顎塞擦音|<big>'''ji'''</big> [ʨ]]]<br>ㄐ j|| || || |
|[[清齦顎塞擦音|<big>'''ji'''</big> [ʨ]]]<br>ㄐ j|| || || |
||
|- |
|- |
||
![[送 |
![[送气]] |
||
| || || || ||[[清 |
| || || || ||[[清齿齦塞擦音|<big>'''ts'''</big> [ʦʰ]]]<br>ㄘ c|| ||[[清卷舌塞擦音|<big>'''ch'''</big> [ʈʂʰ]]]<br>ㄔ ch|| |
||
|[[清齦顎塞擦音|<big>'''chi'''</big> [ʨʰ]]]<br>ㄑ q|| || || |
|[[清齦顎塞擦音|<big>'''chi'''</big> [ʨʰ]]]<br>ㄑ q|| || || |
||
|- |
|- |
||
!colspan=2|[[擦音]] |
!colspan=2|[[擦音]] |
||
| || ||[[清唇 |
| || ||[[清唇齿擦音|<big>'''f'''</big> [f]]]<br>ㄈ f||[[濁唇齿擦音|<big>'''v'''</big> [v]]]<br>ㄪ |
||
|[[清 |
|[[清齿齦擦音|<big>'''s'''</big> [s]]]<br>ㄙ s|| |
||
|[[清 |
|[[清卷舌擦音|<big>'''sh'''</big> [ʂ]]]<br>ㄕ sh||[[濁卷舌擦音|<big>'''r'''</big> [ʐ]]]<br>ㄖ r |
||
|[[清齦顎擦音|<big>'''shi'''</big> [ɕ]]]<br>ㄒ x|| ||[[清軟顎擦音|<big>'''h'''</big> [x]]]<br>ㄏ h|| |
|[[清齦顎擦音|<big>'''shi'''</big> [ɕ]]]<br>ㄒ x|| ||[[清軟顎擦音|<big>'''h'''</big> [x]]]<br>ㄏ h|| |
||
|- |
|- |
||
!colspan=2|[[ |
!colspan=2|[[边音]] |
||
| || || || || ||[[ |
| || || || || ||[[齿齦边音|<big>'''l'''</big> [l]]]<br>ㄌ l|| || || || || || |
||
|} |
|} |
||
* v(ㄪ)、ng(ㄫ)、gn(ㄬ)等三 |
* v(ㄪ)、ng(ㄫ)、gn(ㄬ)等三个音位在新国音頒布后不再使用,仅用在标记[[方言]]。 |
||
=== |
=== 韵母 === |
||
{| |
{| |
||
|valign=top| |
|valign=top| |
||
{|class=wikitable |
{|class=wikitable |
||
|+基本母音 |
|+基本母音 |
||
!rowspan=2| !!colspan=2|[[前元音]]!!colspan=2|[[央元音]]!!colspan=2|[[ |
!rowspan=2| !!colspan=2|[[前元音]]!!colspan=2|[[央元音]]!!colspan=2|[[后元音]] |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!不 |
!不圆唇!!圆唇!!舌尖!!卷舌!!不圆唇!!圆唇 |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
![[ |
![[闭元音]] |
||
|[[ |
|[[闭前不圆唇元音|<big>'''i'''</big> [i]]]<br>ㄧ i||[[闭前圆唇元音|<big>'''iu'''</big> [y]]]<br>ㄩ ü |
||
|<big>'''y'''</big> [ ͡ɯ]<br>ㄭ[[File:MoeKai Bopomofo U+312D.svg|15px]] -i||<big>'''y'''</big> [ ͡ɨ]<br>ㄭ[[File:MoeKai Bopomofo U+312D.svg|15px]] -i |
|<big>'''y'''</big> [ ͡ɯ]<br>ㄭ[[File:MoeKai Bopomofo U+312D.svg|15px]] -i||<big>'''y'''</big> [ ͡ɨ]<br>ㄭ[[File:MoeKai Bopomofo U+312D.svg|15px]] -i |
||
| ||[[ |
| ||[[闭后圆唇元音|<big>'''u'''</big> [u]]]<br>ㄨ u |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
![[中元音]] |
![[中元音]] |
||
|[[半 |
|[[半开前不圆唇元音|<big>'''e'''</big> [ɛ]]]<br>ㄝ ê|| || ||<big>'''el'''</big> [ɑɻ]<br>ㄦ er |
||
|[[半 |
|[[半闭后不圆唇元音|<big>'''e'''</big> [ɤ]]]<br>ㄜ e||[[半开后圆唇元音|<big>'''o'''</big> [ɔ]]]<br>ㄛ o |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
![[ |
![[开元音]] |
||
|[[ |
|[[开央不圆唇元音|<big>'''a'''</big> [ä]]]<br>ㄚ a|| || || || || |
||
|} |
|} |
||
|valign=top| |
|valign=top| |
||
{|class=wikitable |
{|class=wikitable |
||
|+ |
|+复合韵母 |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
! |
!国语罗马字 |
||
|ai||ei||au||ou||an||en||ang||eng||ong |
|ai||ei||au||ou||an||en||ang||eng||ong |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
![[ |
![[国际音标]] |
||
|[aɪ]||[eɪ]||[ɑʊ]||[ɤʊ]||[än]||[ən]||[ɑŋ]||[ɤŋ]||[ʊŋ] |
|[aɪ]||[eɪ]||[ɑʊ]||[ɤʊ]||[än]||[ən]||[ɑŋ]||[ɤŋ]||[ʊŋ] |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!注音符 |
!注音符号 |
||
|ㄞ||ㄟ||ㄠ||ㄡ||ㄢ||ㄣ||ㄤ||ㄥ||*ㄨㄥ |
|ㄞ||ㄟ||ㄠ||ㄡ||ㄢ||ㄣ||ㄤ||ㄥ||*ㄨㄥ |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!colspan=10| |
!colspan=10| |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
! |
!国语罗马字 |
||
|ia||ie||iai||iau||iou||ian||in||iang||ing |
|ia||ie||iai||iau||iou||ian||in||iang||ing |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
![[ |
![[国际音标]] |
||
|[iä]||[iɛ]||[iaɪ]||[iɑʊ]||[iɤʊ]||[iɛn]||[in]||[iɑŋ]||[iŋ] |
|[iä]||[iɛ]||[iaɪ]||[iɑʊ]||[iɤʊ]||[iɛn]||[in]||[iɑŋ]||[iŋ] |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!注音符 |
!注音符号 |
||
|ㄧㄚ||ㄧㄝ||ㄧㄞ||ㄧㄠ||ㄧㄡ||ㄧㄢ||ㄧㄣ||ㄧㄤ||ㄧㄥ |
|ㄧㄚ||ㄧㄝ||ㄧㄞ||ㄧㄠ||ㄧㄡ||ㄧㄢ||ㄧㄣ||ㄧㄤ||ㄧㄥ |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!colspan=10| |
!colspan=10| |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
! |
!国语罗马字 |
||
|ua||uo||uai||uei||uan||uen||uang||ueng |
|ua||uo||uai||uei||uan||uen||uang||ueng |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
![[ |
![[国际音标]] |
||
|[uä]||[uɔ]||[uaɪ]||[ueɪ]||[uän]||[un]||[uɑŋ]||[uɤŋ] |
|[uä]||[uɔ]||[uaɪ]||[ueɪ]||[uän]||[un]||[uɑŋ]||[uɤŋ] |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!注音符 |
!注音符号 |
||
|ㄨㄚ||ㄨㄛ||ㄨㄞ||ㄨㄟ||ㄨㄢ||ㄨㄣ||ㄨㄤ||*ㄨㄥ |
|ㄨㄚ||ㄨㄛ||ㄨㄞ||ㄨㄟ||ㄨㄢ||ㄨㄣ||ㄨㄤ||*ㄨㄥ |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!colspan=10| |
!colspan=10| |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
! |
!国语罗马字 |
||
|iue||iuan||iun||iong |
|iue||iuan||iun||iong |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
![[ |
![[国际音标]] |
||
|[yœ]||[yɛn]||[yn]||[iʊŋ] |
|[yœ]||[yɛn]||[yn]||[iʊŋ] |
||
|-align=center |
|-align=center |
||
!注音符 |
!注音符号 |
||
|ㄩㄝ||ㄩㄢ||ㄩㄣ||ㄩㄥ |
|ㄩㄝ||ㄩㄢ||ㄩㄣ||ㄩㄥ |
||
|} |
|} |
||
|} |
|} |
||
* ''y'' 可作 |
* ''y'' 可作为空韵([ ͡ɯ]、[ ͡ɨ])、元音([i])或半元音([j]):y 作空韵时可独立或后面带一个辅音;y 作元音或半元音时后面一定跟元音而不会单独出现。 |
||
* 以[[撇 |
* 以[[撇号]]分隔会混淆的相连音节,如:西安 Shi'an。 |
||
* |
* “东、送”等字韵母ㄨㄥ为 ong,“翁、甕”等字韵母ㄨㄥ为ueng,二者不同韵。 |
||
== |
== 声调规则 == |
||
标示声调是藉由加入或改变字母(替换另一字母),多为更动[[元音]]或[[双元音]]。注意下表所指母音指 a、e、i、o、u、y 等字母(iu部分变化较特殊);濁音声母则指 m、n、l、r 等字母。 |
|||
{|class=wikitable |
{|class=wikitable |
||
! |
!阴平声 |
||
|同 |
|同无声调之拼法;例如:花 hua、乌 u。但濁音声母(m、n、l、r)则在声母后加 h;例如:猫 mhau、拉 lha、妞 nhiou、扔 rheng。 |
||
|- |
|- |
||
! |
!阳平声 |
||
|width=900|(1) 在 |
|width=900|(1) 在韵母(包含ong)的母音后面加 r;例如:茶 char、同 torng、神 shern。<br>(2) 韵母为 i、u 开头者改为 y、w;例如:羊 yang、黄 hwang。<br>(3) 韵母仅有单一母音 i、u 时则改为 yi、wu;例如:宜 yi、胡 hwu。iu 改为 yu;例如:徐 shyu。<br>(4) 濁音声母(m、n、l、r)则同无声调之拼法;例如:民 min、泥 ni、连 lian、人 ren。 |
||
|- |
|- |
||
!上 |
!上声 |
||
|(1) |
|(1) 韵母中仅有一个母音,则将其双写;例如:起 chii、古 guu、反 faan。<br>(2) 将复合韵母中之 i、u 改为 e、o;例如:假 jea、管 goan、许 sheu、海 hae、好 hao。<br>(3) 韵头韵尾都有 i、u 者,改韵头不改韵尾;例如:鸟 neau、拐 goai。<br>(4) ei, ie, ou, uo 四韵则不改 i、u而是把 e、o 双写;例如:美 meei、口 koou、解 jiee、果 guoo。<br>(5) 如音节为 i、u 开头时,则变音后在前加 y、w;例如:雅 yea、五 wuu。但 ie、uo两韵则改韵头为 y、w;例如:也 yee、我 woo。 |
||
|- |
|- |
||
!去 |
!去声 |
||
|(1) |
|(1) 韵尾为 -i、-u、-n、-ng、-l 者改为 -y、-w、-nn、-nq、-ll;例如:在 tzay、到 daw、半 bann、正 jenq、二 ell。<br>(2) 其他各韵(包含iu)在韵尾之后加 h;例如:世 shyh、地 dih、絮 shiuh。<br>(3) 如音节为 i、u 开头时,应改为 y、w;例如:要 yaw、遇 yuh。但若 i、u 为唯一母音时则前加 y、w;例如:意 yih、映 yinq。 |
||
|- |
|- |
||
!轻声 |
|||
!輕聲 |
|||
|同 |
|同无声调之拼法,在音节前方加上一点;例如:的 .de。 |
||
|} |
|} |
||
{|class="wikitable collapsible collapsed" align="center" style="text-align:center" width=950 |
{|class="wikitable collapsible collapsed" align="center" style="text-align:center" width=950 |
||
!colspan=23| |
!colspan=23|国语罗马字韵母变化表 |
||
|- |
|- |
||
![[注音符 |
![[注音符号|注音]]!!阴平!!阳平!!上声!!去声!!rowspan=14| !![[注音符号|注音]]!!阴平!!阳平!!上声!!去声!!rowspan=14| |
||
![[注音符 |
![[注音符号|注音]]!!阴平!!阳平!!上声!!去声!!rowspan=14| !![[注音符号|注音]]!!阴平!!阳平!!上声!!去声 |
||
|- |
|- |
||
|ㄭ[[File:MoeKai Bopomofo U+312D.svg|15px]]||-y||-yr||-yy||-yh||ㄧ||i||yi||ii<br>(yii)||ih<br>(yih) |
|ㄭ[[File:MoeKai Bopomofo U+312D.svg|15px]]||-y||-yr||-yy||-yh||ㄧ||i||yi||ii<br>(yii)||ih<br>(yih) |
||
第181行: | 第181行: | ||
|ㄦ||el||erl||eel||ell|| || || || || || || || || || || || || || || |
|ㄦ||el||erl||eel||ell|| || || || || || || || || || || || || || || |
||
|- |
|- |
||
|colspan=23 align=left|<small> |
|colspan=23 align=left|<small>韵母单独成音节时若拼法不同,则在括号中表示。</small> |
||
|} |
|} |
||
== 其他特殊 |
== 其他特殊规则 == |
||
=== 老 |
=== 老国音 === |
||
* 老 |
* 老国音特有之v(ㄪ)、ng(ㄫ)、gn(ㄬ)等三个濁音变调方式如 m、n、l、r。 |
||
* 老 |
* 老国音的短促入声,则在韵尾加上 q;例如:貼 tieq、鹿 luq。 |
||
=== |
=== 儿化音 === |
||
* |
* 韵尾之 i、n 省去;例如:孩儿 hair-erl 写作 harl,扇儿 shann-erl 写作 shall,味儿 wey-erl 写作 well。 |
||
* y、i、iu 等 |
* y、i、iu 等韵加el,其餘加 l;例如:丝儿 sy-erl 作 sel、今儿 jin-erl 作 jiel、鱼儿 yu-erl 作 yuel;明儿 ming-erl 作 miengl、后儿 how-erl 作 howl。 |
||
=== 例外 === |
=== 例外 === |
||
以下是 |
以下是规则的例外字词: |
||
* |
* “罗马字”国际上的名字为''Romatzyh''(本应为''Luomaatzyh''),以配合[[罗马]]的名字Roma。 |
||
* |
* 虽然“一”、“七”、“八”和“不”字的声调随内文改变,它们的国语罗马字拼法恒定,分别是 ''i''、''chi''、''ba''和 ''bu''。 |
||
== 使用狀況 == |
== 使用狀況 == |
||
国语罗马字使用不广,公布后很多年仍多用[[威妥玛拼音|威氏拼音]]及后来出现的[[汉语拼音]],但其部分标调规则仍然在某些无法使用附加声调符号的场合下被沿用。例如如现今中国大陆虽使用[[汉语拼音]]标示地名,但是为区别[[山西省]]与[[陕西省]],乃在不适用汉语拼音声调符号的场合将陕西转写作Shaanxi,母音双写即是受到国语罗马字影响<ref>{{Cite web|title=涨知识|陕西为什么拼作Shaanxi,而不是Shanxi|url=https://www.thepaper.cn/newsDetail_forward_1495089|access-date=2022-07-01|date=2016-07-07|work=澎湃新闻}}</ref>。 |
|||
== |
== 参考资料 == |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
||
[[Category:现代标准汉语拼音系统]] |
[[Category:现代标准汉语拼音系统]] |